Η Εξέλιξη της Μάχιμης Πενταετίας στα Σώματα Ασφαλείας: Από τη θεσμοθέτηση στις σύγχρονες κατακτήσεις

 

Η Ιστορία της Μάχιμης Πενταετίας στα Σώματα Ασφαλείας

Η μάχιμη πενταετία αποτελεί σημαντικό συνταξιοδοτικό δικαίωμα για τα Σώματα Ασφαλείας, το οποίο θεσμοθετήθηκε και επεκτάθηκε σταδιακά μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις. Παρά τις συχνές παρανοήσεις και ανακρίβειες, η νομοθετική της βάση είναι σαφής. Η πενταετία καθιερώθηκε ως ανταμοιβή για την υπηρέτηση σε συγκεκριμένες υπηρεσίες εκστρατείας ή μάχιμες.

Η Αρχική Θεσμοθέτηση

Η πρώτη αναφορά στη μάχιμη πενταετία έγινε με το Νομοθετικό Διάταγμα 414/1974 (ΦΕΚ 138 Α'), το οποίο προέβλεπε ότι ο χρόνος υπηρεσίας σε μονάδες εκστρατείας, ζώνες μάχης, πολεμικά πλοία και άλλες ειδικές υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων θα υπολογιζόταν διπλά για συνταξιοδοτικούς σκοπούς, με μέγιστο όριο τα πέντε έτη.

Επέκταση στα Σώματα Ασφαλείας

Με το Νομοθετικό Διάταγμα 142/1974 (ΦΕΚ 318 Α'), η διάταξη επεκτάθηκε και στα Σώματα Ασφαλείας (Χωροφυλακή, Αστυνομία Πόλεων και Πυροσβεστική). Προβλεπόταν διπλασιασμός του χρόνου υπηρεσίας σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, με ανώτατο όριο τα πέντε έτη, υπό την προϋπόθεση της συμπλήρωσης 25 ετών πραγματικής υπηρεσίας.

Με τον Νόμο 1204/1981, ο διπλασιασμός του χρόνου υπηρεσίας επεκτάθηκε μέχρι το τέλος του έτους 1984.

Νεότερες Νομοθετικές Ρυθμίσεις

Η επόμενη σημαντική επέκταση ήρθε με το Νόμο 3234/2004 (ΦΕΚ 52 Α'), που καθόρισε ότι ο χρόνος υπηρεσίας που υπολογίζεται στο διπλάσιο περιλαμβάνει περιόδους από το 1985 έως το 1992, με αναγνώριση συνταξιοδοτικής υπηρεσίας.

Ο Νόμος 3513/2006 (ΦΕΚ 265 Α') συμπλήρωσε την παραπάνω διάταξη, επεκτείνοντας το δικαίωμα της πενταετίας για όσους διορίστηκαν από την 1η Ιανουαρίου 1993 και μετά, με δυνατότητα αναπροσαρμογής των συντάξεών τους κατόπιν αίτησης.

Με τον Νόμο 4997/2022 τροποποιήθηκε το άρθρο 40 του ΠΔ 169/2007 και πλέον υπολογίζεται αυξημένος στο διπλάσιο και ως τέτοιος πραγματικής συντάξιμης υπηρεσίας ο χρόνος υπηρεσίας που διανύθηκε ή διανύεται:σε οποιαδήποτε μονάδα ή υπηρεσία των Σ.Α και Ε.Δ.

Μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ΠΟΑΣΥ αφορά τη διάταξη της Εγκυκλίου ΑΔΑ: 7ΑΛ2465Θ1Ω-Α46 (8/6/2018) για τη μάχιμη πενταετία. Σύμφωνα με αυτή, κατά τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης, όπως προβλέπεται στο άρθρο 8 του Ν. 4387/2016, ο αναγνωριζόμενος χρόνος ασφάλισης συνυπολογίζεται με τον λοιπό χρόνο ασφάλισης μόνο για τον καθορισμό του ποσοστού αναπλήρωσης, ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του μέσου όρου των συντάξιμων αποδοχών από το 2002 έως και την υποβολή της αίτησης. Επιπλέον, μετά από αίτημα της ΠΟΑΣΥ, το δικαίωμα της αναγνώρισης της μάχιμης πενταετίας επεκτάθηκε και στους αστυνομικούς που διορίστηκαν από το 2011 και μετά.

Σημαντικές Διευκρινίσεις

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η μάχιμη πενταετία δεν σχετίζεται με την εργασία κατά την έκτη ημέρα ή την αντιστοιχία χρόνων υπηρεσίας και επιπλέον συνταξιοδοτικών ετών. Ο μόνος συσχετισμός με την έκτη ημέρα είναι για τον υπολογισμό των εισφορών για την αναγνώριση της. Οι ισχυρισμοί ότι στα 25 χρόνια αντιστοιχούν πέντε επιπλέον έτη ή ότι στα 30 χρόνια αντιστοιχούν έξι είναι ανακριβείς.

Η μάχιμη πενταετία δεν ισχύει εφόσον η έξοδος από την υπηρεσία γίνεται με αίτηση του ενδιαφερομένου πριν από τη συμπλήρωση είκοσι πέντε (25) ετών πραγματικής υπηρεσίας, ανεξαρτήτως φύλου.

Επίσης, ο διπλασιασμός του χρόνου υπηρεσίας που προβλέπεται  δεν μπορεί να υπερβεί τα πέντε (5) έτη στο σύνολο.

Πολιτικές Παρεμβάσεις και Συνδικαλιστικοί Αγώνες

Η θεσμοθέτηση της μάχιμης πενταετίας ήταν αποτέλεσμα συνεχών πιέσεων από συνδικαλιστικούς φορείς και πολιτικών διαπραγματεύσεων. Το 2005, η κυβέρνηση προχώρησε σε σχετική ρύθμιση κατόπιν αιτημάτων των Σωμάτων Ασφαλείας, αποφεύγοντας όμως να χαρακτηρίσει το επάγγελμα ως επικίνδυνο και ανθυγιεινό, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις.

Παράλληλα, η πολιτική πίεση και οι συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις συνέβαλαν καθοριστικά στις συνεχείς βελτιώσεις των σχετικών ρυθμίσεων. Χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση του Υπουργείου Οικονομικών το 2005, όταν η κυβέρνηση δεσμεύτηκε στη Βουλή για την επέκταση της μάχιμης πενταετίας, κατόπιν έντονων πιέσεων τόσο από συνδικαλιστικούς φορείς όσο και από πολιτικούς παράγοντες.

Νόμος 1902/1990 και Εξαιρέσεις Κρατήσεων

Σύμφωνα με τον Νόμο 1902/1990 (Άρθρο 6), επιβλήθηκαν κρατήσεις επί των συντάξεων για τους δημοσίους υπαλλήλους που διορίστηκαν από την 1η Οκτωβρίου 1990 και μετά. Οι διορισθέντες πριν την 30η Σεπτεμβρίου 1990 δεν υποχρεώθηκαν να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές, γι' αυτό και δεν πληρώνουν για την αναγνώριση της μάχιμης πενταετίας. Το καθεστώς αυτό εδράζεται στις νομοθετικές αλλαγές που καθόρισαν την ασφάλιση και τις συνταξιοδοτικές εισφορές.

Η ιστορία της μάχιμης πενταετίας δείχνει τη σημασία της συνεχούς διεκδίκησης εργασιακών δικαιωμάτων μέσω συλλογικής δράσης. Παρά τις δυσκολίες, η επέκταση του μέτρου συνέβαλε καθοριστικά στη βελτίωση των συνταξιοδοτικών προοπτικών των ένστολων στα Σώματα Ασφαλείας.

Δημήτριος Καραγιαννόπουλος