Η πολιτική απαξίωση της Ελληνικής Αστυνομίας του Δρ. Ευάγγελου Στεργιούλη

Άρθρο του Δρ. Ευάγγελου Στεργιούλη

Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Παν/μίου

Υποστράτηγος ε.α της Ελληνικής Αστυνομίας

Από συστάσεως της η Ελληνική Αστυνομία μάχεται για την κοινωνική της αναγνώριση και αποδοχή, με τα λάθη της, τις παραλείψεις της αλλά και με ένα, πέραν πάσης αμφιβολίας, σημαντικό έργο στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας και μάλιστα με φόρο αίματος ασυγκρίτως μεγαλύτερο από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.

Ένα μεγάλο μέρος της Ελληνικής κοινωνίας έχει αναγνωρίσει και εκτιμήσει δεόντως το έργο και την αποστολή της. Ωστόσο, το μείζονος σημασίας ερώτημα που ακόμη και σήμερα προβάλλει κατηγορηματικά είναι αν η Ελληνική Αστυνομία έχει την ευρεία πολιτική στήριξη και αναγνώριση του έργου και της αποστολής της ή τυγχάνει απαξιωτικών πολιτικών αντιλήψεων, πρακτικών και συμπεριφορών.

Όπως κάθε Ευρωπαϊκή Αστυνομία έτσι και η Ελληνική Αστυνομία περιβάλλεται από ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, το οποίο διαμορφώνεται και εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Δεν υπάρχει Αστυνομικό Σώμα χωρίς ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές επικρίσεις στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των σύγχρονων ευρωπαϊκών Αστυνομικών Σωμάτων και της Ελληνικής Αστυνομίας είναι το γεγονός ότι η Ελληνική Αστυνομία δεν έπαψε ποτέ να μέμφεται για τα μελανά σημεία της ιστορίας της (κατοχή, εμφύλιος, δικτατορία, κλπ), ενώ άλλες Αστυνομίες όπως η Ιταλική, η Γαλλική, η Γερμανική, η Ισπανική, η Πορτογαλική έχουν ξεπεράσει ανεπιστρεπτί το παρελθόν τους και εδραιώθηκαν στην αντίληψη των κοινωνιών τους ως σύγχρονα Αστυνομικά Σώματα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στις απαιτήσεις του κοινού για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας. Και αυτή η μετάλλαξή τους σε σύγχρονα Αστυνομικά Σώματα, οφείλεται πρωτίστως στη συνεχή, έμπρακτη και ευρεία πολιτική συναίνεση και στήριξη της αποστολής τους από τις εκάστοτε

πολιτικές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως πολιτικών ιδεολογιών, μέσω μιας ενιαίας και μακροπρόθεσμης στρατηγικής.

Στη διδακτορική μου διατριβή με θέμα "Η Ελληνική Αστυνομία στην περίοδο της μεταπολίτευσης" στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (2000), τεκμηριώνεται επιστημονικά η ιστορική και κοινωνικοπολιτική εξέλιξη της Ελληνικής Αστυνομίας και δη των Σωμάτων της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων που συνυπήρξαν μέχρι το 1984. Κι όμως, εν έτει 2015, οι πολιτικές αντιλήψεις, στάσεις και πρακτικές σε βάρος της Ελληνικής Αστυνομίας και του αστυνομικού προσωπικού καταδεικνύουν ότι, εν πολλοίς, αποτελούν συνέχεια εκείνων της μεταπολιτευτικής περιόδου. Ωστόσο, η σημερινή Ελληνική Αστυνομία ουδεμία σχέση έχει με την Αστυνομία της μεταπολιτευτικής περιόδου της χώρας μας ή πριν αυτής της χρονικής περιόδου, για τον απλούστατο λόγο ότι το ανθρώπινο δυναμικό της σημερινής Ελληνικής Αστυνομίας (αστυφύλακες, υπαξιωματικοί και ανώτεροι αξιωματικοί) εντάχθηκαν στην Ελληνική Αστυνομία τη δεκαετία του 90 και εντεύθεν, μέσω του εθνικού θεσμού των πανελληνίων εξετάσεων, η δε συντριπτική πλειοψηφία αυτών δεν ήταν καν γεννημένοι την περίοδο της δικτατορίας.

Δυστυχώς, για την Eλληνική Aστυνομία δεν υπήρξε ποτέ μία ενιαία και μακρόπνοη στρατηγική για την αποστολή της και το έργο της, αποδεκτή από όλους τους πολιτικούς φορείς της χώρας. Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι η Ελληνική Αστυνομία αποτελεί συνεχώς αντικείμενο αναδιάρθρωσης, εν μέρει ή εν όλω, με την αλλαγή της εκάστοτε πολιτικής κυβέρνησης. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργεί μία εικόνα αποσταθεροποίησης της Ελληνικής Αστυνομίας και προβληματισμού του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου σχετικά με το ρόλο και την αποστολή της.

Τι μέλλει γεννέσθαι; Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Αστυνομικής Δεοντολογίας (2001/10 Σύσταση Συμβουλίου της Ευρώπης, άρθρο VI 59), η Αστυνομία είναι υπόλογη στην πολιτεία, στους πολίτες και στους αντιπροσώπους της πολιτείας. Στη βάση αυτής της αρχής, η τάση που

επικρατεί τα τελευταία χρόνια σε όλες τις σύγχρονες Αστυνομίες είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, του ελέγχου και της λειτουργίας των Αστυνομικών Σωμάτων. Έτσι, ο πολιτικός έλεγχος και εποπτεία κάθε σύγχρονης Αστυνομίας μεταφέρεται σε θεσμικά όργανα με τη συμμετοχή και εκπροσώπηση όλων των πολιτικών θεσμών και φορέων προκειμένου να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή πολιτική συναίνεση στη χάραξη μιας ενιαίας και μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την αποστολή, το έργο και τη συνολική λειτουργία του Αστυνομικού Θεσμού. Αυτή, λοιπόν, η πρακτική που ακολουθείται από όλες τις σύγχρονες Αστυνομίες πρέπει τελικά να υλοποιηθεί και για την Ελληνική Αστυνομία.

Εν κατακλείδι, η Ελληνική Αστυνομία χρειάζεται ισχυρή και ευρεία πολιτική συναίνεση διότι η αποστολή και το έργο της αφορούν τη δημόσια ασφάλεια στο σύνολο της και την προστασία της ζωής και των δικαιωμάτων κάθε πολίτη ανεξαρτήτως πολιτικών, θρησκευτικών και φυλετικών πεποιθήσεων. Η πολιτική απαξίωση του αστυνομικού θεσμού καταρρακώνει το ηθικό του ανθρώπινου δυναμικού που τον υπηρετεί, δημιουργεί εικόνα αποσταθεροποίησης της λειτουργίας του Αστυνομικού Σώματος και ενθαρρύνει συλλογικές παρεκκλίνουσες συμπεριφορές σε βάρος της ίδιας της δημοκρατίας και των θεσμών της.