Ρόζα Βασιλάκη : Να ξεπεράσουμε τα ταμπού για την αστυνομία

Συνέντευξη τηςΔρ Κοινωνιολογίας, 'London School of Economics and Political Science Ρόζας Βασιλάκη'. στην εφημερίδα της ΠΟΑΣΥ: Να ξεπεράσουμε τα ταμπού για την αστυνομία

 Η ερευνήτρια κα Ρόζα Βασιλάκη επιχειρηματολογεί για την αναγκαιότητα διεξαγωγής ερευνών για τα αστυνομικά μας δεδομένα, την ίδρυση Ινστιτούτου Αστυνομικής Επιστήμης, ενώ παίρνει θέση και για το επίκαιρο μεταναστευτικό πρόβλημα

Ερώτηση:

Εδώ και ένα χρόνο δουλεύετε μια σημαντική έρευνα για τη θέση της Ελληνικής Αστυνομίας στην ελληνική κοινωνία την περίοδο της κρίσης.

Μιλήστε μας για τα κίνητρά σας αλλά και για τον επιδιωκόμενο στόχο σας.

Απάντηση:

Από τον Ιούλιο του 2014 έχω ξεκινήσει την εκπόνηση μιας μελέτης που αφορά την αστυνόμευση κατά την διάρκεια της κρίσης. Πρόκειται για μια μελέτη που έχει βασιστεί σε ποιοτικές μεθόδους έρευνας – δηλαδή σε συνεντεύξεις, συζητήσεις και παρατήρηση – η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Παρατηρητήριο του LondonSchoolofEconomicsandPoliticalScience. Το κίνητρό μου για την εκπόνηση της συγκεκριμένης έρευνας ήταν και εξακολουθεί να είναι η ανάδειξη της εμπειρίας των αστυνομικών.  Οι αστυνομικοί αποτελούν μια επαγγελματική αλλά και μια κοινωνική ομάδα που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς στην Ελλάδα. 

Θα τολμούσα μάλιστα να πω ότι για λόγους ιστορικούς και πολιτικούς, η αστυνομία αποτελεί ένα θέμα ταμπού και η σχετική βιβλιογραφία – όταν ασχολείται - εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά σε θέματα βίας, παρέκκλισης, έκνομης συμπεριφοράς και γενικότερα στις αρνητικές πλευρές της αστυνομικής δράσης. 

Η έρευνά μου έρχεται να καλύψει αυτό το επιστημονικό κενό, να αναδείξει δηλαδή την εμπειρία των αστυνομικών κατά την διάρκεια της κρίσης που πλήττει την χώρα μας. Το μέγεθος και η πυκνότητα των διαδηλώσεων παρήγαγε μια εικόνα της αστυνομίας ενάντια στην κοινωνία, χωρίς να διερωτάται για την εμπειρία, τις απόψεις, και τα ερωτήματα των ίδιων των αστυνομικών, που κλήθηκαν, εν πολλοίς ερήμην τους, να διαχειριστούν τα αποτελέσματα της κρίσης.

 Πρόθεσή μου, επίσης, ήταν όχι μόνο να ρίξω φως στην εμπειρία των αστυνομικών, αλλά και να το κάνω με την συνέπεια, την προσοχή αλλά και τον απαραίτητο χρόνο που απαιτεί μια επιστημονική μελέτη. Σε ότι αφορά τον στόχο, ελπίζω ότι η έρευνα θα μπορέσει να αναδείξει τόσο τις προβληματικές πτυχές της αστυνομικής εμπειρίας και πρακτικής, όσο και να συμβάλει στην διαμόρφωση και την εφαρμογή προτάσεων και λύσεων αποδεκτών και από την Αστυνομία και από την κοινωνία. Ελπίζω επίσης ότι η έρευνά μου θα δικαιώσει την εμπιστοσύνη που μου έχουν δείξει οι αστυνομικοί, στους οποίους είμαι ευγνώμων, στον καθένα ξεχωριστά, για την στήριξη τους. 

Ερώτηση:

Εσείς ως ερευνήτρια αυτή τη στιγμή και με βάση την εμπειρία σας, πιστεύετε ότι υπάρχει έλλειμμα στη χώρα μας στον τομέα της αστυνομικής επιστήμης και πόσο χρήσιμο είναι κατά την άποψή σας η Ομοσπονδία μας να προχωρήσει στην ίδρυση και λειτουργία ενός αντίστοιχου Ινστιτούτου;

Απάντηση:

Το έλλειμα συστηματικής επιστημονικής γνώσης για την Αστυνομία στην Ελλάδα είναι, δυστυχώς, ιδιαιτέρως αισθητό στην χώρα μας. Η Αστυνομία μέχρι στιγμής έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης εκ παραδρομής ή συμπληρωματικά. Με αυτό εννοώ ότι η Αστυνομία εξετάζεται στην χώρα μας στα πλαίσια της εγκληματολογίας, ή ακόμη και της νομικής επιστήμης, αλλά σπανίως ως αντικείμενο αυτοτελές που να παράγει γνώση για τις ανάγκες της δικής μας Αστυνομίας, της δικής μας κοινωνίας, και των προβλημάτων στα οποία καλείται να ανταποκριθεί ο Έλληνας αστυνομικός. Θεωρώ λοιπόν ότι η δημιουργία και η λειτουργία ενός Ινστιτούτου Αστυνομικής Επιστήμης θα ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ένα τέτοιο Ινστιτούτο θα μπορούσε να φέρει σε δημιουργική επαφή αστυνομικούς και επιστήμονες και να αποτελέσει έτσι μια μοναδική καινοτομία για τα δεδομένα της χώρας. 

Ερώτηση:

Πριν από ένα χρόνο συμμετείχατε στην Ημερίδα της ΠΟΑΣΥ για την εκπαίδευση των αστυνομικών, όπου αναπτύξατε το θέμα «Τοποθετώντας την κοινωνία στο κέντρο της αστυνομικής εκπαίδευσης».

Πώς νομίζετε ότι αυτό θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης των Δοκίμων Αστυφυλάκων και Αξιωματικών;

Απάντηση:

Η εκπαίδευση των αστυνομικών είναι κεντρικής σημασίας για την αναβάθμιση του θεσμού, για την δημόσια εικόνα της Αστυνομίας, αλλά και το μετέπειτα βίωμα του αστυνομικού μέσα στο Σώμα.

‘Oπως είχα εξηγήσει και στην ομιλία μου κατά την διάρκεια της ημερίδας που μου κάνατε τη τιμή να με καλέσετε,η εκπαίδευση οφείλει να εκσυγχρονιστεί, με γνώμονα την κοινωνία.Αυτό μεταφράζεται σε αναβάθμιση του περιεχομένου και του χρόνου σπουδών, έτσι ώστε να αντιστοιχεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα και να εξασφαλίζει την ποιότητα και την πιστοποίηση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Την εισαγωγή μαθημάτων που απαντούν στα σύγχρονα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπως το μεταναστευτικό-προσφυγικό, οι νέες μορφές θρησκευτικού φονταμενταλισμού, το δια-συνοριακό και το διαδικτυακό έγκλημα. Θεωρώ επίσης απαραίτητη την αναθεώρηση του στρατιωτικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, όπως και την εύρεση μιας φόρμουλας που θα επιτρέπει στους σπουδαστές αστυνομικούς να διδάσκονται μαθήματα κοινωνιολογικού, νομικού και εγκληματολογικού περιεχομένου σε πανεπιστημιακά ιδρύματα πέραν της Ακαδημίας.

Ερώτηση:

Τραγικά επίκαιρο είναι το μείζον θέμα του μεταναστευτικού – προσφυγικού. Ξέρουμε ότι έχετε εντρυφήσει στη διερεύνηση του προβληματισμού που αναπτύσσεται με αφορμή την εξάπλωση του ισλαμισμού. Πιστεύετε ότι κάποια στιγμή το ισλάμ θα αποτελέσει απειλή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών και των ανοικτών συνόρων;

Απάντηση:

Αυτή είναι μια εξαιρετικά επίκαιρη ερώτηση. Θεωρώ ότι στην χώρα μας, αν και το μεταναστευτικό κυριαρχεί στο επίπεδο του δημόσιου λόγου, δεν γίνεται αντιληπτό ως ένα ζήτημα πρωτίστως πολιτικό. Το μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα προκύπτει ως συνέπεια της αναδιάρθρωσης της διεθνούς πολιτικής και του ίδιου ακόμη του παγκόσμιου χάρτη, της αποσταθεροποίησης της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, αλλά και της παγκοσμιοποίησης και των συνεπειών της. Το Ισλάμ, ως θρησκεία, ας το ξεκαθαρίσουμε, δεν αποτελεί απειλή. Είναι μια μορφή θρησκευτικής έκφρασης και πνευματικότητας, όπως όλες οι άλλες θρησκείες. Ωστόσο, ο Ισλαμισμός, η πολιτική και ιδεολογική διάσταση του Ισλάμ, όπως εκδηλώνεται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις με την αυγή του 21^ου αιώνα, σαφώς και αποτελεί απειλή για όλες τις χώρες στις οποίες αναπτύσσεται. 

Η εξάπλωση του Ισλαμισμού έχει μια πληθώρα γενεσιουργών αιτιών, ιστορικών όπως οι συνθήκες της αποικιοκρατίας, οικονομικών όπως η οικονομική εξάρτηση και εξαθλίωση,και ταυτοτικών ζητημάτων των μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων, και κυρίως των νεότερων γενεών, είναι επίσης αποτέλεσμα των αποτυχημένων μοντέλων ενσωμάτωσης της Δυτικής Ευρώπης, και ως εκ τούτου, της αποξένωσης εκείνων των κοινοτήτων που βρίσκουν στον Ισλαμισμό μια αίσθηση του ανήκειν που δεν τους παρέχουν οι δυτικές κοινωνίες.

 Ωστόσο, θεωρώ λάθος να συνδέουμε το μεταναστευτικό-προσφυγικό με την εξάπλωση του Ισλαμισμού με τρόπο άμεσο και γραμμικό. Το ρίσκο της ριζοσπαστικοποίησης γίνεται υπαρκτό όταν οι μεταναστευτικές κοινότητες δεν ενσωματώνονται στην κοινωνία υποδοχής. Η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι εξ ‘ορισμού αρνητική, το αντίθετο θα έλεγα, εμπλουτίζει τις κοινωνίες και η συνύπαρξη και ανταλλαγή ιδεών και νοοτροπιών είναι αναζωογονητική για τις κοινωνίες.Όταν όμως εφαρμόζεται ως μοντέλο που απομονώνει ή αποκλείει τις μεταναστευτικές κοινότητες, τότε οι ταύτιση με ακραίες ιδεολογίες, όπως αυτή του Ισλαμισμού φαντάζει ελκυστική, κυρίως στις νεότερες γενιές.

 
ΡόζαΒασιλάκη

ΔρΚοινωνιολογίας, University of Bristol

ΔρΙστορίας, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales

Ερευνήτρια, Hellenic Observatory, London School of Economics and Political Science