Το σύνδρομο mobbing στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

-Φοβάμαι μη βρεθώ κατηγορούμενος!
-Φοβάμαι μη με αποσπάσουν!
-Φοβάμαι μη μπω φυλακή...
-Φοβάμαι μήπως με στείλει σε μέτρα!
Οι παραπάνω τέσσερις φράσεις είναι ίσως οι συνηθέστερες και οι συχνότερες, που απασχολούν τη σκέψη του Έλληνα αστυνομικού στην υπηρεσιακή καθημερινότητά του.
Επεξεργαζόμενοι αυτές τις φράσεις,καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι προτάσεις αυτές, αποτελούν την «τροφή» με την οποία θα χορτάσει το...πεινασμένο σύνδρομο mobbing, ένα σύνδρομο που αποτελεί έκφραση μιας ψυχοσωματικής επαγγελματικής παθολογίας, χαρακτηρίζεται δε ως ψυχική νόσος και πλήττει μεγάλο μέρος των Ελλήνων αστυνομικών,ενός επαγγέλματος που από την ίδια του τη φύση και τις απαιτήσεις του, είναι ιδιαίτερα στρεσογόνο.
Ετυμολογικά, το mobbing προέρχεται από την αγγλική λέξη mob, η οποία σημαίνει γενικά εγκλωβίζομαι.Αφορά στον συστηματικό εκφοβισμό και στην άσκηση ψυχολογικής βίας από πρόθεση στον εργασιακό χώρο.Το mobbing περιλαμβάνει συμπεριφορές που σχετίζονται με επαναλαμβανόμενα αρνητικά σχόλια, κριτική, κοροιδίες και σταδιακά, με απομόνωση του εργαζόμενου εκείνου που «θυματοποιείται». Το άτομο που ασκεί το mobbing από την άλλη, δεν ασκεί βία σωματική, αλλά συμπεριφέρεται υποτιμητικά εκ προθέσεως. Τα στάδια του mobbing είναι τέσσερα: αρχικά, παρατηρείται μια καθημερινή διένεξη του ανώτερου με τον υφιστάμενό του και όταν το φαινόμενο παγιώνεται πια, ξεκινά το mobbing(δεύτερο στάδιο).Έπειτα, συμμετέχει μεγαλύτερη μερίδα ατόμων, η οποία δημοσιοποιεί στο ευρύτερο εργασιακό περιβάλλον τη κατάσταση που επικρατεί σχετικά με τον εργαζόμενο-θύμα, την απόδοσή του στην εργασία και εν τέλει τη γενική διαγωγή του στον χώρο της εργασίας.Σταδιακά, το άτομο που δέχεται το mobbing μόνο του ή από το υπόλοιπο σύνολο, οδηγείται στον αποκλεισμό, γεγονός το οποίο έχει δυσάρεστες συνέπειες για τον ίδιο. Η αντοχή του στο άγχος μειώνεται, οι καταχρήσεις παντός είδους ξεκινούν, η δυσκολία στην συνεργασία με συνυπαλλήλους εντείνεται, όλα αυτά, φέρνουν μια ψυχοσωματική δυσφορία και δεν είναι λίγα τα άτομα που καταφεύγουν ως και στην ψυχοθεραπεία.
Γνωρίζουμε πως η εργασία επιδρά στην υγεία μας με πολλούς τρόπους και σίγουρα το ίδιο το mobbing είναι η τρανή επιβεβαίωση πως η ψυχολογική τρομοκρατία στο εργασιακό πλαίσιο, -εκτός του ότι μειώνει την απόδοση του εργαζόμενου κατά 80% σύμφωνα με τα στατιστικά- τραυματίζει ανεπανόρθωτα το προφίλ του ατόμου ως εργαζόμενο, αλλά και την προσωπικότητα και την ψυχή του ως άνθρωπο. Η οικογένεια της ΕΛ.ΑΣ., πλήττεται από το σύνδρομο. Αυτό δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε παράξενο, αφού, το σύνδρομο «κατοικεί» σε εκείνες τις «οικίες», στις οποίες η ιεραρχική σχέση, η σχέση εξουσίας- υπακοής δεσπόζει. Αναφερόμαστε βέβαια στην σχέση προϊσταμένου με υφιστάμενο και στον τρόπο με τον οποίο δίνονται οι εντολές- διαταγές από τον πρώτο στον δεύτερο. Η συνεχόμενη και εσκεμμένη ειρωνεία, η προσβολή, οι ταπεινώσεις, οι δυσφημίσεις, οι συκοφαντικές δηλώσεις και η εμπάθεια του προϊστάμενου απέναντι στον κατώτερό του αποτελούν στην πράξη το ίδιο το σύνδρομο mobbing και κάποια από αυτά τα στοιχεία, απαντώνται και στους κόλπους της ΕΛ.ΑΣ. Η επαγγελματική σχέση του ανώτερου με τον αστυνομικό είναι μια καθαρή σχέση εξουσίας με τα περιθώρια ελιγμού του δεύτερου να είναι πραγματικά ελάχιστα. Ο αστυνομικός οφείλει να ακούει τον ανώτερό του και να εκτελεί τις διαταγές που του δίνονται κάθε φορά. Η παραδοχή αυτή από μόνη της είναι άκρως και ιδιαιτέρως πιεστική. Πόσο μάλλον όταν ο ανώτερος έχει το δικαίωμα να εμπαίζει τον κατώτερο(ιεραρχικά), να τον εκφοβίζει, να τον προσβάλλει, να τον μειώνει, σε πιο τραβηγμένες καταστάσεις ακόμα και να τον απειλεί και να τον τρομοκρατεί!
Ο απλός αστυνομικός δεν μπορεί να κάνει τίποτα όταν ο ανώτερος του θα του αναθέσει μια επουσιώδη εργασία που μειώνει την προσωπικότητά του ή δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την υπηρεσία του.Ο απλός αστυνομικός δεν κάνει τίποτα όταν στέλνεται σε σεμινάρια επαγγελματικής επιμόρφωσης(άμυνα, σκοποβολή κλπ..) που υποτίθεται ότι τον εξελίσσουν επαγγελματικά, αλλά δε του προσφέρουν τίποτε στο πεδίο της δράσης. Ο απλός αστυνομικός σιωπά όταν οι προτάσεις του σε συγκεκριμένα θέματα απορρίπτονται εσκεμμένα από τον προϊστάμενό του, μόνο και μόνο λόγω της ανώτερης στην κλίμακα θέσης του. Ο απλός αστυνομικός, στέκει αδύναμος μπροστά στις υπερβολικές ενέργειες που του αναθέτουν να εκτελέσει, οι οποίες καλύπτουν τεράστιο εύρος θεμάτων και τις περισσότερες φορές πρέπει να εκτελούνται εντός προθεσμίας, πράγμα σχεδόν αδύνατον σε κάποιες περιπτώσεις!
Δυστυχώς, καθημερινά στην υπηρεσία, ανώτεροι, αλλά ακόμα και συνάδελφοι, ασκούν το mobbing σε συναδέλφους που και πιστοί και μάχιμοι αστυνομικοί είναι,είτε λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων, είτε λόγω φύλου,κάποιας αναπηρίας, είτε λόγω της εθνικότητάς τους, και ως εκ τούτου είναι περισσότερο ευάλωτοι σε ένα είδος πολέμου στην εργασία.Το ασκούν, με την πεποίθηση ότι δικαιωματικά βρίσκονται στην ανώτερη θέση που βρίσκονται.Πολλοί όμως, βρίσκονται εκεί χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια και δεν έχουν άλλον τρόπο να διευθύνουν παρά μονάχα να εμφυτεύσουν τον φόβο μέσα στο μυαλό του εργαζόμενου τροφοδοτώντας τον με μια συμπεριφορά τρομοκρατική.
Το λυπηρό φαινόμενο είναι πως ακόμα και τα άτομα που έχουν υποστεί το mobbing στην υπηρεσία, όταν επιτέλους βρίσκονται στη θέση ενός ανώτερου ή προϊστάμενου, συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς αναξιοπρεπή τρόπο απέναντι στους υφιστάμενούς τους, πράγμα που υποδηλώνει την ανεπανόρθωτη «ζημιά» που έχει υποστεί η προσωπικότητά τους όταν υπήρξαν θύματα του συνδρόμου.
Δεν είναι τυχαίο πως ο Έλληνας αστυνομικός μεταφέρει σε μεγάλο ποσοστο το εργασιακό του άγχος στο σπίτι. Δεν είναι τυχαίο ότι παρουσιάζει μερικά από τα συμπτώματα του συνδρόμου: σωματική κόπωση, επιθετικότητα, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας..
Σκέψου λοιπόν συνάδελφε αστυνομικέ:
-Εσύ φοβάσαι για την θέση σου στην υπηρεσία;
-Νιώθεις εκτεθειμένος σχετικά με την νομική κατοχύρωση των πράξεων αλλά και των τυχόν παραλείψεών σου;
-Η αποτελεσματικότητα και η απόδοσή σου έχουν επηρεαστεί ή και μειωθεί;
- Το άγχος σου επηρεάζει την προσωπική σου ζωή (οικογένεια) και τον ευρύτερο κοινωνικό σου περίγυρο (φίλοι-κοινωνία);
- Σε διακατέχει μόνιμα ο φόβος και η αρνητικότητα;
- Μήπως εγκλωβίζεσαι ψυχολογικά από τις συστηματικές διενέξεις και τον ψυχολογικό καταναγκασμό στον οποίο σε υποβάλλει ο προϊστάμενος-ανώτερός σου;
Σκέψου....
Μήπως πάσχεις και εσύ από το σύνδρομο mobbing;

ΠΑΣΠΑΛΑΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 
Αν Γενικός Γραμματέας και Οργανωτικός Γραμματέας της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Βορειοανατολικής Αττικής